تشخیص و درمان سرخوردگی مهره کمر
سرخوردگی مهره کمر یا اسپوندیلولیستزیس به حالتی گفته میشود که در آن یکی از مهرههای ستون فقرات کمر به جلو یا عقب از موقعیت طبیعی خود حرکت میکند. این وضعیت میتواند فشار زیادی بر روی اعصاب نخاعی وارد کند و باعث بروز درد و اختلالات حرکتی شود. در این مقاله، به تشخیص و درمان سرخوردگی مهره کمر پرداخته خواهد شد.
علل سرخوردگی مهره کمر (اسپوندیلولیستزیس)
سرخوردگی مهره کمر ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که برخی از شایعترین آنها عبارتند از:
- آسیب یا ضربه به ستون فقرات: ضربههای مستقیم به کمر، تصادفات رانندگی یا سقوطهای شدید میتوانند منجر به شکستگی یا آسیب به ساختار مهرهها و ایجاد سرخوردگی شوند.
- آرتروز و تخریب مفاصل: آرتروز، به ویژه در مفاصل بین مهرهها (مفاصل فاست)، میتواند باعث از بین رفتن ساختارهای پشتیبانیکننده مهرهها و ایجاد سرخوردگی شود.
- نقصهای مادرزادی: برخی از افراد بهطور طبیعی مهرههای ضعیفتری دارند که ممکن است مستعد سرخوردگی باشند.
- استرس و فشار طولانیمدت: فعالیتهای شدید یا بلند کردن اجسام سنگین به روشهای نادرست میتواند فشار زیادی به مهرهها وارد کند و موجب جابجایی آنها شود.
- افزایش سن: با افزایش سن، بافتهای غضروفی و استخوانی ستون فقرات ضعیف میشوند و این امر ممکن است خطر سرخوردگی مهرهها را افزایش دهد.
علائم سرخوردگی مهره کمر
علائم سرخوردگی مهره کمر بسته به شدت جابجایی مهره و میزان فشاری که بر اعصاب وارد میشود، میتواند متغیر باشد. از جمله علائم رایج میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد کمر: یکی از شایعترین علائم سرخوردگی مهره کمر، درد در ناحیه کمر است که معمولاً با حرکت بدتر میشود.
- درد پاها: اگر سرخوردگی مهرهها باعث فشردگی اعصاب در ستون فقرات شود، ممکن است درد، بیحسی، سوزش یا ضعف در پاها احساس شود. این درد معمولاً به سمت باسن، رانها یا ساق پا گسترش مییابد.
- مشکلات حرکتی: افراد مبتلا به اسپوندیلولیستزیس ممکن است مشکلاتی در حرکت دادن پاها یا کمر خود داشته باشند. این مشکلات میتوانند شامل لنگیدن، اختلال در تعادل و دشواری در خم شدن و صاف کردن کمر باشد.
- بیحسی یا مورمور شدن: فشار بر اعصاب میتواند باعث احساس بیحسی یا مورمور شدن در نواحی خاصی از بدن، مانند پاها و انگشتان، شود.
- ضعف عضلانی: در صورت فشردگی شدید اعصاب، ضعف عضلات پاها و حتی از دست دادن کنترل حرکتی میتواند رخ دهد.
روشهای تشخیص سرخوردگی مهره کمر
برای تشخیص اسپوندیلولیستزیس، پزشک معمولاً از ترکیبی از معاینه بالینی و روشهای تصویربرداری استفاده میکند. مراحل تشخیص شامل موارد زیر است:
- معاینه بالینی: پزشک از شما در مورد تاریخچه پزشکی، علائم، شدت درد و فعالیتهای روزمرهتان سؤال میکند. سپس ممکن است یک معاینه فیزیکی انجام دهد تا قدرت عضلات، انعطافپذیری و توانایی حرکت ستون فقرات را ارزیابی کند.
- رادیوگرافی (X-ray): یکی از رایجترین روشهای تصویربرداری برای تشخیص سرخوردگی مهره کمر، استفاده از رادیوگرافی است. تصاویر رادیوگرافی میتوانند موقعیت مهرهها را نشان دهند و میزان جابجایی مهرهها را مشخص کنند.
- سی تی اسکن (CT Scan): در صورتی که نیاز به ارزیابی دقیقتر ساختار استخوانها و مهرهها باشد، سی تی اسکن میتواند تصاویر دقیقتری از ستون فقرات ارائه دهد.
- ام آر آی (MRI): ام آر آی بهطور خاص برای بررسی وضعیت بافتهای نرم و اعصاب در ستون فقرات استفاده میشود و میتواند کمک کند تا از آسیب به اعصاب یا فشردگی آنها مطلع شویم.
- آزمایش نوار عصب و عضله (EMG): این آزمایش به ارزیابی عملکرد اعصاب و عضلات کمک میکند و برای تشخیص مشکلات مرتبط با آسیب اعصاب مفید است.
درمان سرخوردگی مهره کمر
درمان سرخوردگی مهره کمر بستگی به شدت علائم، سن بیمار و وضعیت کلی سلامت او دارد. درمانهای مختلفی وجود دارند که شامل روشهای غیرجراحی و جراحی میشوند:
درمانهای غیرجراحی
- داروهای ضد درد و ضد التهاب: داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن برای کاهش درد و التهاب مفاصل و عضلات استفاده میشوند.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی با تمرینات تقویتی و کششی برای تقویت عضلات پشت و کمر میتواند به بهبود حرکت، کاهش درد و افزایش انعطافپذیری کمک کند.
- تزریقات استروئیدی: در مواردی که درد شدید است، تزریق استروئید به ناحیه آسیبدیده میتواند به کاهش التهاب و تسکین درد کمک کند.
- استراحت و تغییر سبک زندگی: اجتناب از فعالیتهای فیزیکی سنگین و تغییرات در نحوه ایستادن و نشستن میتواند به تسکین درد و جلوگیری از بدتر شدن وضعیت کمک کند.
درمان جراحی
در صورتی که علائم به درمانهای غیرجراحی پاسخ ندهند یا فشار زیادی بر اعصاب وارد شود، ممکن است جراحی ضروری باشد. گزینههای جراحی شامل موارد زیر هستند:
- فیوژن ستون فقرات: در این جراحی، دو یا چند مهره که دچار سرخوردگی شدهاند با استفاده از پیچ و پلیت به هم متصل میشوند تا حرکت غیرطبیعی آنها متوقف شود.
- لامینکتومی: در این روش، بخشهایی از مهره یا دیسک برداشته میشود تا فشار از روی اعصاب برداشته شود.
- دکمپرس و تثبیت: در این جراحی، علاوه بر برداشتن بخشهای اضافی از مهره، ممکن است از روشهای تثبیت برای جلوگیری از جابجایی مجدد مهرهها استفاده شود.
پیشگیری از سرخوردگی مهره کمر
اگرچه نمیتوان بهطور کامل از بروز سرخوردگی مهره کمر جلوگیری کرد، اما با رعایت برخی نکات میتوان خطر آن را کاهش داد:
- ورزش و تقویت عضلات کمر: انجام تمرینات تقویتی برای عضلات شکم و پشت میتواند از ستون فقرات حمایت کند و خطر آسیبهای ناشی از فشار زیاد را کاهش دهد.
- حفظ وزن مناسب: اضافه وزن میتواند فشار زیادی بر ستون فقرات وارد کند، بنابراین حفظ وزن سالم برای سلامت کمر ضروری است.
- تکنیکهای صحیح هنگام بلند کردن اشیاء: از بلند کردن اجسام سنگین با استفاده از کمر خودداری کرده و از تکنیکهای صحیح استفاده کنید.
- اجتناب از فعالیتهای خطرناک: فعالیتهایی که میتوانند به کمر فشار زیادی وارد کنند باید محدود شوند. از ورزشها یا فعالیتهایی که به ستون فقرات آسیب میزنند اجتناب کنید.
سرخوردگی مهره کمر یک وضعیت جدی است که میتواند منجر به درد و اختلالات حرکتی شود. تشخیص به موقع و درمان مناسب، میتواند به تسکین علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند. اگر علائمی مانند درد شدید کمر، ضعف یا بیحسی در پاها دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا بررسیهای لازم انجام شود و درمان مناسب شروع گردد.
