درمان اختلالات مفصل ساکروایلیاک با طب فیزیکی

مفصل ساکروایلیاک (SI Joint)، مفصلی حیاتی بین ستون فقرات و لگن است که نقش اساسی در تثبیت لگن، انتقال وزن و تعادل بدن دارد. آسیب یا اختلال در این مفصل می‌تواند منجر به درد کمر و لگن، کاهش توان حرکتی و اختلال در فعالیت‌های روزمره شود.

متأسفانه، بسیاری از بیماران درد ساکروایلیاک را با درد کمری یا مشکلات دیسک اشتباه می‌گیرند، در حالی که تشخیص دقیق این مفصل، کلید درمان موفق است. بخش طب فیزیکی و توانبخشی بیمارستان ایرانمهر با بهره‌گیری از روش‌های غیرجراحی، تمرین درمانی و تزریقات تخصصی، درمانی جامع برای اختلالات SI Joint ارائه می‌دهد.

بیشتر بخوانیم : توانبخشی بعد از شکستگی اندام تحتانی

---

درک اختلالات مفصل ساکروایلیاک

۱. تعریف اختلال ساکروایلیاک

اختلال مفصل ساکروایلیاک به درد و ناپایداری مفصل بین استخوان خاجی و ایلیوم لگن گفته می‌شود که می‌تواند به صورت مزمن یا حاد بروز کند.

۲. علل شایع

• آسیب‌های ناشی از تصادف یا زمین خوردن

• بارداری و تغییرات هورمونی که مفصل را شل می‌کند

• تحلیل و فرسایش مفصل با افزایش سن

• فعالیت‌های تکراری و فشار بیش از حد بر لگن

• عدم تقارن طول اندام‌ها یا اختلالات ستون فقرات

۳. علائم اختلال ساکروایلیاک

• درد یک طرفه یا دو طرفه پایین کمر و لگن

• درد منتشر به باسن، ران یا کشاله ران

• محدودیت در خم شدن، نشستن طولانی یا بالا رفتن از پله

• حس ناپایداری یا لغزش در لگن

• درد شدید هنگام ایستادن طولانی یا بلند کردن اجسام

---

اهمیت تشخیص دقیق

• درد ساکروایلیاک اغلب با درد دیسک کمری یا مشکلات لگن اشتباه گرفته می‌شود.

• تشخیص دقیق نیازمند:

  • معاینه بالینی تخصصی

  • تست‌های عملکردی مفصل SI

  • تصویربرداری دقیق مانند MRI یا سی‌تی‌اسکن در موارد خاص

  • بلوک تشخیصی تزریقی برای تأیید منبع درد

---

روش‌های غیرجراحی درمان مفصل ساکروایلیاک

۱. فیزیوتراپی تخصصی

• تمرینات تقویتی: بازگرداندن ثبات لگن و ستون فقرات

• تمرینات کششی: کاهش فشار روی مفصل و افزایش انعطاف لگن

• تمرینات تعادلی و عملکردی: بازگرداندن هماهنگی اندام‌ها و پیشگیری از آسیب مجدد

• تمرینات اصلاحی وضعیتی: کاهش فشار مزمن روی SI Joint

۲. تکنیک‌های دستی و موبیلیزاسیون

• کاهش خشکی و افزایش دامنه حرکتی مفصل

• کمک به کاهش درد ناشی از التهاب و فشار

• بهبود توزیع وزن و عملکرد لگن

۳. تزریقات تخصصی

• تزریق استروئید یا داروی بی‌حس‌کننده داخل مفصل SI

• کاهش التهاب و تسکین فوری درد

• انجام تحت هدایت تصویربرداری برای دقت و ایمنی

۴. روش‌های تکمیلی و نوین

• لیزر درمانی پرتوان : تحریک بازسازی بافت و کاهش التهاب

• شاک ویو تراپی : کاهش درد مزمن و بهبود عملکرد مفصل

• تمرینات با ابزارهای دیجیتال: تحلیل حرکت و اصلاح عملکرد لگن

---

برنامه توانبخشی اختصاصی در بیمارستان ایرانمهر

1. ارزیابی دقیق بیمار: شامل معاینه بالینی و تست‌های عملکردی

2. تشخیص منبع دقیق درد: استفاده از بلوک تشخیصی و تصویربرداری

3. طراحی برنامه تمرینی فردی: ترکیبی از تمرینات تقویتی، کششی و تعادلی

4. پیگیری و اصلاح برنامه درمانی: تطبیق تمرینات با پیشرفت بیمار

5. آموزش سبک زندگی: جلوگیری از فشار بیش از حد روی مفصل و بهبود وضعیت ایستادن و نشستن

---

تمرینات پیشنهادی برای اختلال مفصل ساکروایلیاک

(تحت نظر فیزیوتراپیست ایرانمهر انجام شود)

1. پل لگنی (Bridge): تقویت عضلات پشت، باسن و لگن

2. کشش عضلات همسترینگ و لگن: کاهش فشار روی مفصل SI

3. حرکت چرخشی لگن (Pelvic Tilt): بازگرداندن انعطاف مفصل و کاهش درد

4. تمرینات تعادلی روی توپ یا سطح نرم: افزایش ثبات لگن

5. تمرینات عملکردی راه رفتن و نشستن: پیشگیری از فشار مجدد بر مفصل

---

مزایای درمان غیرجراحی مفصل ساکروایلیاک

• کاهش نیاز به جراحی و داروهای مسکن طولانی مدت

• بازگشت سریع‌تر به فعالیت‌های روزمره و شغلی

• کاهش درد مزمن و التهاب

• بازگرداندن عملکرد طبیعی لگن و ستون فقرات

• افزایش انعطاف و قدرت عضلات حمایتی

---

چه کسانی بیشتر در معرض اختلالات SI هستند؟

• زنان باردار یا پس از زایمان

• افراد با درد مزمن کمری یا لگن

• ورزشکاران با فعالیت‌های پر فشار یا تکراری

• سالمندان با تحلیل مفصل و کاهش انعطاف لگن

• افرادی که سابقه آسیب یا زمین خوردگی دارند

---

نکات پیشگیری از آسیب مفصل ساکروایلیاک

• حفظ وزن مناسب بدن برای کاهش فشار روی لگن

• تقویت عضلات مرکزی و لگن با تمرینات منظم

• رعایت ارگونومی در نشستن و بلند کردن اجسام

• پرهیز از فعالیت‌های سنگین و حرکات ناگهانی بدون گرم کردن

• پیاده‌روی و فعالیت‌های سبک روزانه برای حفظ انعطاف مفصل

---

اختلالات مفصل ساکروایلیاک می‌تواند منجر به درد مزمن، کاهش توان حرکتی و اختلال در فعالیت‌های روزمره شود. درمان غیرجراحی، شامل فیزیوتراپی تخصصی، تمرینات تقویتی و تعادلی، تکنیک‌های دستی و تزریقات تخصصی، کلید بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل و کاهش درد است.
بخش طب فیزیکی و توانبخشی بیمارستان ایرانمهر با برنامه‌های فردی و پیگیری مداوم، بهترین مسیر برای بازگشت بیماران به زندگی فعال و بدون درد را فراهم می‌کند.